Liefde voor leren. Manon Ruijters schreef een boek met die
titel[1]. Daar ben ik jaloers op,
want als ik ooit een boek zou schrijven over onderwijs, zou dat de titel zijn. Het
is wel mooi dat ik in haar boek, haar visie op leren, veel raakvlakken zie met
die van mij. Goed om eens te proberen die visie te beschrijven.
Er zijn veel manieren van leren, mensen leren op een
bepaalde manier, gestuurd vanuit leervoorkeuren, maar ook gestuurd door de
situatie waarin zij verkeren en die hen noopt tot leren op die manier. Het is
goed om een taal te ontwikkelen om het over leren te hebben, die taal helpt ons
bij het leren en helpt ons ook om met en van anderen te leren. Ruijters beschrijft
in haar boek zogenaamde leerlandschappen. Die landschappen staan voor verschillende
leeroriëntaties, zoals leren vanuit de vraag, het verbinden van werken en leren
en het leren vanuit het niet weten. Dat beeld inspireert mij. Ik zie het anders
voor mij dan Ruijters, maar het begrip ‘leerlandschap’ past mij. Het zegt mij
meer dan de term ‘leeromgeving’. De twee begrippen lijken op elkaar, overlappen
elkaar. En toch hebben ze voor mij een heel verschillende gevoelswaarde. Dat is
precies waarom taal zo belangrijk is als je het over leren hebt. Het is niet de
exacte betekenis, de definitie, die telt, het is de emotie die er onder ligt. Die
emotie komt voort uit mijn leergeschiedenis. Die geeft aan woorden en begrippen
een andere kleur, een andere dimensie. Zo vind ik leerlandschap een goed woord
en een mooi beeld.
Mijn ideale leerlandschap is vriendelijk en uitnodigend. Het
helpt en prikkelt. Soms is het relaxed en soms verwarrend, maar altijd gericht
op leren. Mijn leerlandschap is niet alleen fysiek. Het is ook niet alleen
virtueel, of digitaal. Het is een plek die je uitnodigt om te leren, die past
bij jou als lerende mens. De hogeschool kan zo’n plek zijn, met ruimte en rust,
inspiratie en activatie. Maar die plek kan ook een studeerkamer thuis zijn, een
afdeling in een bedrijf of een café. Het gaat erom dat je daar bent, op die
plek, omdat je wilt leren. Je hebt een vraag die je wilt beantwoorden, een
probleem dat je wilt oplossen, een kwestie die je wilt onderzoeken. Daar kies
je voor, daar ben je medeverantwoordelijk voor. Dat doe je soms alleen, soms
samen met anderen. De ene keer in een klaslokaal, dan weer in een bedrijf of
via een online meeting. De student is geen consument, de docent geen producent.
Je bent lerenden met elkaar, je zorgt er met elkaar voor dat je kunt leren én
dat het leren ergens toe leidt. Het is dus niet vrijblijvend, je wilt je
bekwamen in een beroep of een onderwerp. Je wilt leren.
Ik ben ervan overtuigd dat studenten op zo’n plek graag
komen, om elkaar te ontmoeten, om interessante mensen te ontmoeten, om
ervaringen op te doen, om te leren. In weerwil van wat er op allerlei plaatsen
gezegd en geschreven wordt, van wat ik zelf op Hogeschool Leiden ervaar, blijf
ik ervan overtuigd dat studenten graag willen leren. Niet op de manier die we
ze nu bieden, misschien wel in een leerlandschap zoals ik hierboven beschrijf.
Of iets wat daar op lijkt, een leerlandschap dat ze zelf mee vormgeven en
inrichten.
Aan dit droombeeld werk ik de komende tijd: een
leerlandschap waar onze hbo-studenten graag (komen) leren. Met zo’n dertig
collega’s en studenten vorm ik de Werkgroep Herontwerp. Vorige week zijn we gestart
met het benoemen van onze droombeelden, ons ideale onderwijs. We sprongen in
het diepe. Geen uitgewerkte plannen van aanpak, geen doelen en resultaten. Laat
het ontstaan. Niet zomaar in het wilde weg, maar vanuit een gedeeld gevoel van
urgentie dat het anders kan en moet. Marien en Diederik van http://www.ideal-learning.org/ hebben
ons begeleid tijdens twee inspirerende kick-offmiddagen, waar we werkten volgens
the-art-of-hostingprincipes. (http://www.artofhosting.org/)
De energie spatte ervan af.
Alle deelnemers hebben zich gecommitteerd aan het spannende
proces dat we ingegaan zijn. Het zal niet alleen maar energie en inspiratie
zijn. Ideal learning zal af en toe ook chaos zijn, of hard werken, of schuren,
zoeken, experimenteren. En loslaten, veel loslaten. Maar het kan lukken.
Wordt vervolgd.
[1] Ruijters, M. (2007). Liefde voor leren. Over diversiteit van leren en ontwikkelen in en van
organisaties. Deventer, Kluwer.
