Goed onderwijs

Echtgenoot A. heeft voor het Augustijns Instituut de video ‘Vertaalwerk in uitvoering’ gemaakt. Het Augustijns Instituut heeft zich ten doel gesteld de preken van Aurelius Augustinus te vertalen. In deze video, https://vimeo.com/90012772 , zie je hoe een vertaalteam van drie deskundigen, een classicus, een theoloog en een neerlandica, dit aanpakken. Als kijker word je meegenomen in het vertaalproces van één zin.

 https://vimeo.com/90012772

Een oud gevoel komt naar boven. Ik zie mezelf weer bezig met de Franse, Engelse en Duitse vertalingen lang geleden op de MMS. Heerlijk vond ik die puzzeltjes. Spannend om er echt goed Nederlands van te maken. Ik was zeker niet de braafste leerling, maar heel ijverig als het om vertalen ging. Natuurlijk was ik blij met een goed cijfer, maar ik was vooral trots als ik een compliment kreeg voor een mooie of originele vertaling. En zo’n jaar of tien later tijdens mijn studie Nederlands vond ik het vertalen van 17^e-eeuwse teksten een van de leukste onderdelen. Ik was een van de weinigen die dat leuk vond. Weer dat puzzelen en zoeken naar de juiste woorden en zinnen.

Dit vertaalteam puzzelt ook. Het zoekt naar die woorden die precies de goede toon treffen. Vanuit drie verschillende invalshoeken bestuderen zij de tekst. Ze hebben verschillende overwegingen, juist vanuit hun specifieke deskundigheid. Dat zal wel eens wringen, lijkt mij. Maar uiteindelijk telt het resultaat: een preek die hardop uitgesproken moet worden. Het is mooi om te zien dat ze daar voor gaan en alle drie af en toe water bij de wijn doen omwille van de boodschap. “We houden van de teksten en we houden van Augustinus.” zegt de neerlandica, dat zie je en voel je.

Nog iets anders valt me op, de tijd die ze nemen om de tekst helemaal te doorgronden. Het kan niet anders dan zo, dat is duidelijk. Je moet wikken en wegen, naar woorden en betekenissen zoeken. Nog eens overleggen, nog eens herkauwen. Dan weer op zoek of een tijdje laten rusten. Dat is nodig als je kwaliteit wilt leveren. Dan moet je afstand nemen en tijd. Om te doordenken en te doorvoelen of het klopt. Kennelijk hebben ze tijd, of nemen ze die…

Misschien leer je dat wel als de preken van Augustinus vertaalt. Ik werd in ieder geval getroffen door dit fragment uit een preek van Augustinus. Het heet Goed onderwijs[1].

“Het kan zijn dat we het vervelend vinden om vertrouwde stof, dingen voor kleine kinderen, telkens te herhalen. Laten we ons dan aanpassen aan hen met de liefde voor een broeder, een vader, een moeder. En zijn we eenmaal verbonden met hun hart, dan lijkt die stof ook voor ons nieuw. Want groot is de kracht van het inlevingsvermogen: als het hun iets doet wanneer wij spreken en ons wanneer zij leren, dan wonen wij in elkaar. Wat zij horen, spreken ze zo in zekere zin uit in ons, en wij leren in hen op een bepaalde manier wat wij zelf doceren.”

Als ik het herlees, voor mijzelf of hardop, word ik er steeds weer door geraakt. Dat heeft hij mooi gezegd, Augustinus. Of in ieder geval is het mooi vertaald. Want ja, dit is goed onderwijs.

---

[1] Uit: De catechizandis rudibus 17. Aurelius Augustinus. Voedsel voor de ogen. Vijfentwintig fragmenten uit de werken van Aurelius Augustinus ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van het Augustijns Instituut.

2014 Augustijns Instituut, Eindhoven