Feestmaand

September, of eigenlijk Mäskäräm, volgens de Ethiopische jaarrekening, is een feestmaand. Dat hebben we gemerkt in onze training. Er vielen drie dagen uit. De eerste was op donderdag 12 september, Ethiopisch Nieuwjaar en het begin van de maand Mäskäräm, de feestmaand. Dat was in de eerste week van de training, toen collega Michael de groep begeleidde. De Ethiopische kalender is gekoppeld aan het liturgisch jaar van de orthodoxe kerk. De orthodoxe christenen noemen dit feest Nayrouz. In het Amhaars heet het Enkutatash. Het is een ingewikkeld verhaal hoe dit is ontstaan, maar wikipedia weet er wel raad mee! Volgens mij begon voor Ethiopië toen het jaar 2020, maar het zou ook zomaar 2019 kunnen zijn.

In ieder geval is het een feest dat onze deelnemers graag in huiselijke kring vieren. Een grote groep logeert gedurende de trainingsweek in een guesthouse in Adama. Het openbaar vervoer is niet zo betrouwbaar. Op één dag heen en weer is praktisch onmogelijk. Dus waren ze op donderdag en vrijdag vrij en haalden ze op zaterdag een dag in.

Meskel in Adama

Overigens heeft Ethiopië niet alleen aan andere jaartelling, ook de dagindeling is anders. Ze beginnen te tellen bij zonsopkomst, om ongeveer 7 uur. Omdat het land niet ver van de evenaar ligt, is dat het hele jaar ongeveer gelijk. Dus 7 uur is 1 uur, 8 uur is 2 uur en zo door. Om 19:00 uur beginnen ze weer bij 1. Het is dan ook weer donker. Middernacht onze tijd is dus 6 uur Ethiopische tijd. Het valt me mee dat we hier geen moeilijkheden mee hebben gehad, want die tijden worden door elkaar gebruikt. Soms zeggen wij 15 uur, dan weer 3pm en zij zeggen dan soms 9 uur. Maar gelukkig kwamen we er steeds wel uit.

Meskel in Adama, gelukkig heb ik wit haar...

De tweede feestdag, op vrijdag 27 september is het feest van Meskel. Het is een religieus feest van de orthodoxe christenen. Dat is zo’n beetje de helft van de Ethiopische bevolking, dus het wordt breed gevierd. Met Meskel (=kruis) vieren de orthodoxe gelovigen dat de Romeinse keizerin Helena het ware kruis vindt. Het kruis waaraan Christus gestorven is. Aan de vooravond worden op pleinen grote vreugdevuren opgericht met het kruis in het midden. Voorafgaand aan vreugdevuur zijn er allerlei gebeden en toespraken. Ik ben met Noh naar het vreugdevuur in Adama geweest. Duizenden mensen waren verzameld op Meskel Square. De vrouwen in witte kleding en met in ieder geval een witte sjaal om het hoofd. Ook de mannen en kinderen vaak in het wit gekleed. Toen wij aankwamen was de ceremonie in volle gang: gebeden, gezangen, een toneelstuk waarin keizerin Helena eerst een vals kruis vond tot hilariteit van de menigte en daarna, onder luid gejuich, gelukkig ook het ware kruis. Na nog meer gebeden en toespraken werd het vuur ontstoken. Grote groepen mensen begonnen te dansen en te zingen en verlieten na een tijd ook dansend en zingend het plein. In allerlei wijken van de stad zijn er ’s avonds kleine vreugdevuren en de hele avond zag ik vanuit het hotel her en der vuurpijlen de lucht ingaan.

Irreecha-viering, onderweg van Adama naar Addis

In het weekend van 5 en 6 oktober is de derde feestdag, Irreecha, een soort Dankdag voor het gewas. Het is nu een cultureel feest voor heel Ethiopië, maar het komt oorspronkelijk bij de Oromo vandaan en wordt in Oromia het meest gevierd. Bij de overgang van regentijd/winter naar zomer, danken de Oromo God voor de rijkdom aan gewassen, het water, de bergen, dieren. Het is een heel oude traditie. De mensen gaan naar een rivier, hebben bossen gras bij zich. Ze dopen deze in het water en sprenkelen dat over zich heen. Een mooi ritueel.

Dit jaar vieren ze Irreecha voor het eerst in 150 jaar weer in Addis Abeba dat ook in Oromia ligt. Premier Abiy Ahmed én de burgemeester van Addis, beiden Oromo, hebben zich hier hard voor gemaakt. Lange tijd werd de regering gedomineerd door óf Amharen óf Tigray. Irreecha moest daarom worden verplaatst naar een andere stad. Maar nu dus weer in Addis, iedereen in Adama heeft het erover. Ik krijg steeds weer uitgelegd hoe belangrijk dit voor hen is.

Irreecha-viering, onderweg van Adama naar Addis

Zo krijgt Irreecha ook een politieke betekenis. Deze viering in Addis zien de Oromo als weer een stap in de richting van meer autonomie voor Oromia. Hoewel het een feest is van vriendschap, dankbaarheid en vrede, wordt er rekening gehouden met onlusten of mogelijk zelfs aanslagen. Daarom zijn er flinke veiligheidsmaatregelen genomen. En dat is de reden dat op het laatste moment besloten is de training niet op vrijdag, maar op donderdag af te sluiten. Men verwacht dat er 3 tot 5 miljoen mensen naar het Irreecha-feest gaan komen. Vanaf vrijdag staan er files op alle wegen naar en van Addis, ook door de security checks die er zijn. Om de trainees de gelegenheid te geven op tijd thuis te zijn, heeft Mr. Tesfaye, de directeur van trainingscentrum, besloten dat de training eindigt op donderdagmiddag. Natuurlijk gaan we daarin mee. Lees daarover in De laatste dag.

Ik vraag of mijn vertrek in gevaar komt. In de nacht van zaterdag op zondag vlieg ik naar Nederland. Nee, ’s middags kan ik gewoon naar Addis, dan weten ze of het allemaal veilig verloopt en dan zal het met de drukte wel meevallen. We gaan het zien.