De laatste dag

Na vier weken sluiten we op vrijdag de Train the Trainer Program 2019, A training on teacher and training methodology, organized in the Framework of the Justice Capacity Building Project af. Tenminste, dat dacht ik. Maar het gaat niet altijd zoals je denkt.

Er is dit weekend weer feest, nu in Addis, Irreecha. Lees hier meer over in Feestmaand. 

Dus de training eindigt nu donderdagmiddag. Dat verandert de zaak. De trainees moeten uiterlijk 12 uur hun eindproduct, de trainer manual voor de training die ze ontwikkeld hebben, inleveren. Ik word naar het hotel gereden om de certificaten op te halen. Terug in het trainingscentrum beoordeel ik de manuals en de andere leeruitkomsten. Om 4 uur is dan de ceremonie. Dus vraag ik de trainees om hun eindpresentatie met elkaar te organiseren terwijl ik achter in de zaal hun manuals beoordeel. Dat doen zij prima.

Het kost me heel wat zweetdruppels om de zeven groepen op alle onderdelen zorgvuldig te beoordelen. En omdat ik geen internet heb, kan ik niet sparren met collega Michael. Het doet me goed te zien dat de groepen deze laatste dagen hun manual echt verbeterd hebben. Het klopt ook dat ze steeds beter begrijpen wat traineegericht leren betekent. Het kwartje valt bij een aantal deelnemers in het rollenspel Coaching. Daaraan voorafgaand hebben we uitgebreid gesproken over het verschil tussen adviseren en coachen. Kort door de bocht: bij adviseren geef je tips en bij coachen stel je vragen. Dat was een eyeopener. Na de rollenspellen kwamen er vragen: “Wat doe je nu met een groep rechters die vindt dat jij college moet geven, jij bent toch de expert?” Of nog erger: “Wat als ze vinden dat je onbekwaam bent omdat je hen het werk laat doen en daarom een klacht indienen bij de directeur?”

Uitreiking van de certificaten

Ik leg de vragen voor aan de hele groep en vraag hun om suggesties te doen. En dan zie ik dat het werkt. Nu blijven ze niet vriendelijk en afwachtend naar mij kijken, maar ze beginnen direct te overleggen. En er komen goede suggesties. Bijvoorbeeld: leg aan het begin uit wat er anders gaat zijn aan deze training en geef de deelnemers tijd om te wennen aan de nieuwe werkwijze. Of: bespreek dit van tevoren met de manager, zodat deze jou blijft steunen en een weerwoord heeft aan eventuele klagers. In de loop van deze 4 weken hebben de deelnemers meer zelfvertrouwen gekregen en durven ze voor deze werkwijze te staan. Daar ben ik trots op!

Om kwart over 4 ben ik klaar. De deelnemers zijn al naar de ceremonieruimte en ik word opgevangen door Lense en Hawi, twee deelneemsters. Ik krijg een traditionele Oromojurk aan met alle sieraden die erbij horen. Ook voor Michael is er een traditioneel shirt. Dan vertrekken we naar de ceremonie. Als we binnenkomen klinkt er een luid applaus. Iedereen neemt foto’s en vindt me ‘pretty’ en ‘real Ethiopian’.

Dan begint de ceremonie. Noh is ceremoniemeester en ook dat doet hij geweldig! Hij verwelkomt de vice-Attorney General en de directeur, Mr. Tesfaye. Daarna nodigt hij de sprekers uit.

Eerst komen er speeches van vertegenwoordigers van de verschillende groepen trainees, de universitair docenten, politie-inspecteurs, openbaar aanklagers en trainers. Veel mooie woorden voor alle betrokken instanties en voor ons. Fijn om te horen dat ze allemaal duidelijk maken wat deze training hun en hun beroepsgroep gebracht heeft.

Women Power, 9 van de 39 deelnemers.

Daarna spreken de beide VIP’s. Zij doen het in Oromo en Engels, fijn voor de deelnemers. Dan volgt de uitreiking. Noh noemt de namen, de Attorney General overhandigt het certificaat en Mr. Tesfaye en ik feliciteren. Het loopt gesmeerd! Bij het noemen van de namen klappen de aanwezigen ritmisch tot hij of zij het certificaat heeft ontvangen. Zo hoort het, begrijp ik.

Dan krijg ik het woord, als laatste.

Ik voel de brok in mijn keel en mijn stem bibbert: dit is toch echt het afscheid. Deze groep heeft iets in mij geraakt, dus het valt me zwaar. Ik vertel dat ik na de meeste trainingen wel met een tevreden gevoel terugkijk. Maar soms zijn er groepen waar iets bijzonders gebeurt. Je merkt het direct, er is een klik. Dat gebeurde ook hier, in Adama. We waren heel erg samen. In het zoeken naar de juiste woorden om elkaar te begrijpen. In het plezier om sommige oefeningen.  Ik heb de verwarring en onzekerheid gezien. Hoe ze worstelden om zich de nieuwe begrippen eigen te maken én toe te passen in een module. Ik heb het enthousiasme gezien waarmee ze het rollenspel speelden. Ik heb gezien hoe ze samen probeerden iets moois te ontwerpen. Ik heb mooie gesprekken gevoerd over hun geloof, de politiek, het rechtssysteem, huizen, kinderen en eten. Ik heb heel veel geleerd van deze vriendelijke, zachtaardige, voorkomende mensen. We hebben samen een stap gezet naar betere trainingen. Ik ben blij en dankbaar dat ik daar deel van kon uitmaken.

Mr. Dhaba geef ik als symbolisch cadeau mijn etui met schilderstape, gekleurde post-its, schaar, lijm, plakband en viltstiften. Een mooi begin van een koffer met trainersgereedschap. Nu we hier bij elkaar zijn, vraag ik Mr. Tesfaye of niet een van de trainingsruimten omgebouwd kan worden tot een flexibele ruimte, zodat er in groepen gewerkt kan worden. Je moet het ijzer smeden als het heet is!

Dan is het tijd voor de foto’s en ongeveer 100 selfies in allerlei samenstellingen. We nemen afscheid.

Een deel van de groep. de rest was bezig foto's te nemen ;-)

De trainees gaan de bus in en ik mag uit eten met Mr. Tesfaye, Dhaba en Noh. Tijdens het eten spreken we af dat we contact houden. Collega Michael en ik willen graag blijven ondersteunen op afstand. Want deze groep en hun leidinggevenden hebben een missie: ze willen écht iets veranderen. Volgens Mr. Tesfaye “Er is nog zoveel te verbeteren in het justitiële apparaat, bij de politie en bij de beleidsmakers. Daar hebben we deze nieuwe manier van trainen voor nodig.”

Hij weet het zeker, wij kunnen echt iets betekenen voor deze trainers en voor het trainingscentrum. Dat is precies wat ik in de afgelopen weken heb geleerd.