En nu in de praktijk!

Na 2 weken training presenteren de projectgroepen hun proposals tijdens de midterm presentations. Omdat ik nu een paar dagen eerder in Ethiopië ben, kan ik deze presentaties meemaken. Dat geeft me een beter inzicht in hun bedoelingen en vorderingen dan alleen een schriftelijk voorstel.

In mijn eigen woorden is opdracht aan de deelnemers.

Ontwerp met je projectgroep een training over een complex juridisch probleem voor professionals uit het juridisch domein. In de training die je ontwerpt maak je gebruik van de leertheorieën en -praktijken die je tijdens de training hebt ervaren. Je levert als groep een handleiding op voor zowel deelnemers als toekomstige trainers.

Het is de bedoeling dat de groepen een training ontwerpen waarin de deelnemers actief kennis verwerven en met elkaar delen en dat ze al doende ook stappen zetten in de oplossing van het gegeven probleem. Dat is complex voor de trainers. In het trainingsontwerp moeten zij laten zien dat ze hun trainees kunnen stimuleren om niet alleen braaf naar de lezingen te luisteren, maar zelf op zoek te gaan naar kennis. Ook zullen ze hun trainees niet meer bij de hand nemen en naar een oplossing leiden. Nee, ze geven de opdrachten op een zodanige manier dat de trainees zélf uitzoeken wat werkt en wat nodig is om het probleem op te lossen.

Een heel andere manier van werken dan deze trainers gewend zijn. De meesten zijn én een juridisch professional én trainer van hun collega’s. Maar trainen betekent voor hen: college geven. Nu gaat het om meer en andere werkvormen. En om een andere houding van de trainer.

 In de afgelopen twee weken hebben ze veel geleerd over het belang van actief leren, van het langzaam overgaan van de ene manier van werken naar de andere. Van instructie en college geven naar werkwijzen die de deelnemers diep aan het denken zetten. Van luisteren naar de trainer naar het zelf ervaren, denken en doen. Wij hebben onze training zo ingericht dat zij kunnen ervaren wat dat in de praktijk betekent: Practice as you preach!!

Tijdens de presentaties merk ik wat zij hiervan hebben opgepikt. In hun voorstellen mikken ze allemaal op geheel zelfsturende deelnemers in goed functionerende projectgroepen die ook nog eens werken en denken op een hoog abstractieniveau. Hier zie ik wat er nog vaak gebeurt: onze deelnemers doen wat ze denken dat wij trainers willen zien. Ze vinden het moeilijk om hun eigen plan te trekken en voor een meer realistischer optie te kiezen. Terwijl een dergelijke opzet van een training gedoemd is te mislukken. Als het ons met zeer gemotiveerde trainers al heel moeilijk is om in 4 weken een dergelijke verandering teweeg te brengen. Hoe kunnen zij dat dan verlangen van hun onervaren trainees?

Hier speelt de Ethiopische cultuur een grote rol: als deelnemer aan een training doe je er alles aan om de trainer tevreden te stellen. Voor hen is het moeilijk te begrijpen dat je iets anders doet dan de trainer zegt. Dus als Michael zegt: ”You have to be ambitious on the learning outcomes.” dan mikken zij op het hoogste niveau, ook al is dat absoluut onrealistisch.

Dat balanceren tussen de verschillende perspectieven en culturen maakt het trainen zo interessant. Ik kom steeds weer voor verrassingen te staan. Een van de belangrijkste voorwaarden voor leren is het gevoel van veiligheid. Daarmee bedoel ik dat de deelnemers zich kunnen vergissen, fouten kunnen maken, dat we daar met elkaar om kunnen lachen en ervan kunnen leren. Alle deelnemers zijn vriendelijk, voorkomend en respectvol tegen mij. Maar écht vrij voelen zij zich niet. Nog niet, hoop ik. Misschien wordt het in de loop van de week beter, want we gaan echt oefenen. Om daarvan te kunnen leren, is het belangrijk dat je je vrij en zeker voelt.

Carpe-Diemsessie

 Op mijn eerste maandag zijn de instructies van mijn kant nog behoorlijk strak, maar de werkvorm is helemaal nieuw voor hen: het concreet maken van hun training in een aangepaste Carpe-Diemsessie. Kort gezegd komt het erop neer dat ze een ‘levende blauwdruk’ maken. We gebruiken daarvoor verschillende kleuren post-its, viltstiften en een groot vel papier. Ik probeer het zo duidelijk mogelijk uit te leggen, iedereen knikt vriendelijk, maar ik zie onbegrip in hun ogen. Maar er komt slechts één vraag. Die beantwoord ik en weer knikt iedereen vriendelijk op mijn vraag of het duidelijk is. Maar dat is het natuurlijk helemaal niet blijkt als ze allemaal hun materiaal hebben! Dus ik leg het in alle groepen nog eens uit. Eén groep heeft het direct begrepen en is al druk bezig. Als ik uitroep: “Oh, I love you!!!” moet iedereen heel erg lachen. Ik vraag aan de groep te laten zien wat zij aan het doen zijn en het nog eens uit te leggen in het Oromo, de taal van dit gebied. Uiteindelijk gaat iedereen aan de slag. Na 2 uur hebben ze hun levende blauwdruk klaar én begrepen hoe ze dit de komende weken kunnen gaan gebruiken.

Ik merk dat het de deelnemers veel energie kost om deze verandering door te maken. Ze willen het heel graag, maar lopen op tegen alle vaste patronen en aannames over leren en trainen die ze in de loop van hun leven hebben opgebouwd. Daarnaast is het volgen van de training in het Engels een extra handicap. Ze hebben allemaal 3 talen: Oromo, de taal van deze regio en Amharic, de officiële landstaal. En dan Engels, de taal van de universiteit. De meesten spreken echter bijna nooit Engels, dus we vragen veel van hen. Daarin staan we gelijk, want ik vind het soms moeilijk om me echt goed uit te drukken in het Engels. Dat benadruk ik dan maar. Het helpt hen een beetje om steeds te spiegelen: dit is wat ik nu met jullie doe en op deze manier kun je het met jullie eigen trainees doen. Bijvoorbeeld trainees die de opdracht snel begrijpen laten uitleggen wat de bedoeling is. Het blijft leren met vallen en opstaan, voor hen en voor mij.