Cultuur

De gemiddelde leeftijd van Ethiopiërs in 46. Die van Nederlanders 80. Volgens co-trainer Kalkidan zijn er verschillende redenen dat mensen hier veel minder oud worden. Natuurlijk, de veel lagere levensstandaard en de wel heel ongelijk verdeelde welvaart zijn oorzaken, dat is ze met me eens, Maar ook de zon, die maakt mensen snel oud. Bovendien zijn de meeste Ethiopiërs zeer gelovig. “Het is Gods wil dat we leven zoals we leven,” zeggen ze, “daar kunnen we niets aan doen!” Kalkidan, een heel zachte, lieve vrouw, verheft haar stem. “Dat zorgt ervoor dat er niets verandert in dit land, de mensen accepteren hun situatie.”  Kalkidan gelooft nog wel, maar conformeert zich niet meer aan de strenge regels. Ze gaat soms naar de kerk en in het huis van haar moeder bidt ze mee. Kalkidan is docent en bezig met haar PhD, haar specialiteit is Human Rights. Voor haar studie is zij in Nederland geweest en in Canada. Ze kijkt naar haar land met de ogen van iemand die andere culturen ervaren heeft. Ze is kritisch en ongeduldig geworden. Het gaat haar niet snel genoeg.

Dat geldt ook voor het verbeteren van het onderwijs in Ethiopië. “Het is goed dat deze training er is,” zegt ze, “dit is voor de meeste trainees de eerste keer dat er expliciet aandacht besteed wordt aan didactiek en er moet echt veel verbeteren” Voor Kalkidan zijn de onderwerpen van onze training niet nieuw. Ze heeft aan den lijve ondervonden wat activerend leren betekent tijdens haar stage in Canada. Maar dan kún je het niet meteen.

Vandaag krijgt ze als co-trainer de verantwoordelijkheid voor een groep studenten. Ze voelt zich zeker als ze de presentielijst bijhoudt, iets uitdeelt, of bij een groep aansluit om mee te denken. Maar nu gaat ze een groep studenten begeleiden bij microteaching. Bij microteaching oefen je in een kleine groep een nieuwe werkvorm. Jammer genoeg is er geen tijd om alle studenten individueel te laten oefenen, we doen dus het per groep. Om het efficiënt te laten verlopen, begeleiden de co-trainers en ik ieder een groep en zitten we in aparte lokalen.

Kalkidan verontschuldigt zich al bij voorbaat voor de observaties die ze moet doen. Als ze afloop de observatieformulieren aan mij geeft, zie ik dat ze minimaal zijn ingevuld. En ze weet ook niet of ze het wel goed gedaan heeft. Cultuur? Karakter? Ik denk een beetje van allebei. In het hiërarchische systeem in Ethiopië is ook niet gemakkelijk om te leren verantwoording te nemen.

Bij de microteaching heb ik drie groepen, waaronder groep 6, ons zorgenkindje.

Eskedar uit groep 1 doet het echt goed. Het onderwerp van deze groep is Omgevingsrecht. De studenten, oftewel de groepsleden van de aanwezige groepen, worden aan het werk gezet. Ik heb uitgelegd dat het niet de bedoeling is dat je het de microteacher moeilijk maakt. Iedereen doet goed mee. Er ontspint zich in verschillende groepen een heftige discussie. Eskedar luistert en praat mee, maar vergeet de tijd en schrikt als ik zeg dat er nog 2 minuten over zijn. Maar hij pikt het goed op en sluit af met een conclusie en maakt van de onafgemaakte opdracht een huiswerkopdracht. Handig!

Haftu is in het begin wat zenuwachtig, maar herstelt zich en ook hij geeft een activerende opdracht over Omgaan met corruptie, het onderwerp van groep 2. Hij houdt de tijd goed in de gaten en de ‘studenten’ bij de les. Niet zo gemakkelijk, want sommige groepsleden horen zichzelf graag praten. Als zij antwoorden zijn er zo een paar minuten voorbij. Maar hij houdt ze beleefd in toom. Dat is misschien wel ‘tegencultuurlijk’ in deze hiërarchische cultuur waar je de (natuurlijke) leiders alle ruimte geeft. Of dat nu in een groep trainees is, op het politiebureau of in ene restaurant.

De grootste overwinning is dat Haftu nu zeker weet dat hij deze werkvorm, think-pair-share, in zijn lessen gaat toepassen. Een cultuuromslag, zoals hij zelf zegt.

Als laatste is Michael van groep 6 aan de beurt. Hij zet de volgende quote op het bord “Be as much a part of the message as the message itself” en vraagt in groepjes te benoemen wat dit citaat te maken heeft met het onderwerp ‘Consumentenrecht’.  Verwarring bij de ‘studenten’. Wat moeten ze nu doen? Michael legt uit… en nog eens… en nog eens. Steeds een beetje meer en steeds een beetje anders, maar het helpt niet. Pas als hij wat artikelen uit de proclamatie over consumentenrechten voorleest, begint het te dagen. Als een van de studenten een antwoord geeft, gaat Michael los. Vol passie vertelt hij wat het belang is van voorbeeldgedrag van juridische professionals. Mijn seintje dat hij nog twee minuten heeft, overvalt hem. Hij sluit af.

Na afloop zegt hij dat hij erg betrokken is bij dit onderwerp en bij het thema. Dat hebben we gemerkt! Maar zijn valkuil is dat hij gaat preken. De feedback van de ‘studenten’ is duidelijk: niet goed voorbereid. Dat tonen ze met veel voorbeelden aan. Maar ze zijn onder de indruk van zijn passie en zijn creatieve start. Hij heeft zich al lang geleden ontworsteld aan de Ethiopische (onderwijs-)cultuur.