Emotional Literacy

Vandaag draait de hele dag om het thema ‘Emotional Literacy’ of wel ‘emotionele geletterdheid’. Collega Maraliza heeft dit onderwerp ingebracht in onze training en zij gaf de training over dit onderwerp. Dit jaar is ze er jammer genoeg niet bij. Het onderwerp hebben we gelukkig wel behouden. In de reader en in de map met achtergrondliteratuur staan verschillende artikelen over dit onderwerp. Als het goed is hebben de cursisten deze gelezen. Ik start dus met een groepsopdracht, want ‘Practice what you preach’, dus geen college, maar zelf aan de slag. De opdracht bestaat uit twee vragen: Wat is de kern van emotionele geletterdheid? en Wat is de betekenis van emotionele geletterdheid voor docenten en trainers? Uit de stilte blijkt dat de meeste cursisten weinig tot niets gelezen hebben. Ze moeten een beetje gniffelen als ik ze voorhoud dat ze net echte studenten zijn. Snel en stil lezen ze door. Na een minuut of tien zijn alle groepen druk in gesprek.

In de plenaire bespreking komen alle kernpunten naar voren. Het gaat om het begrijpen van jouw emoties, ermee kunnen omgaan en ze op een passende manier kunnen uiten. Maar niet alleen je eigen emoties, ook die van anderen moet je kunnen her- en erkennen. Op die manier ben je in staat beter te communiceren. Dat is precies de reden waarom we dit uitgebreid aan de orde laten komen in onze training. In Ethiopië zijn wel 80 verschillende culturen. Docenten worden door het ministerie ergens geplaatst. Het is goed dat je je als docent realiseert dat je studenten wellicht anders met emoties omgaan dan jij. Bovendien is het Ethiopische onderwijssysteem behoorlijk hiërarchisch. Er is een afstand tussen docent en student. Wij willen graag dat onze cursisten ervaren dat emotionele geletterdheid helpt en nodig is om de verbinding met de studenten aan te kunnen gaan.

In de literatuur worden zelfbewustzijn, jezelf motiveren, de gevoelens van anderen herkennen en begrijpen, het kunnen omgaan met relaties en de gevoelens van andere mensen als belangrijke kenmerken van emotionele geletterdheid genoemd. Daar besteden we de komende dagen aandacht aan. Vandaag gaat het vooral om zelfbewustzijn, omgaan met je eigen emoties en jezelf motiveren. Vooral de metafoor van de ‘the melting pot’ spreekt aan. The melting pot staat voor  negatieve emoties die een rol spelen in ons handelen. Ze broeien en als je niet uitkijkt komen ze tot het kookpunt en barsten ze uit. Het is dus goed om uitlaatkleppen te hebben. Ik schrijf op ‘biking’ en ik vertel dat ik ga fietsen als iets me teveel wordt en dan langs het strand ga uitwaaien. Volgens mij zien ze dat voor zich. Nu komen er ook andere mogelijkheden: bidden, schreeuwen, drinken, huilen. Marishit zegt met een twinkel in zijn ogen: “Je vriend of vriendin bezoeken.” Er wordt een beetje gegiecheld. Ik schrijf het op en zeg: “Ik denk dat je nog wel iets meer doet dan alleen op bezoek gaan!” Hard gelach. Punt voor mij: ik heb het door! Ik flapte het eruit, maar bedacht me te laat dat dit misschien helemaal niet op prijs gesteld werd. Daar speelt het cultuurverschil echt een rol, ook al zijn dit jonge, hoog opgeleide mensen. Maar het loopt goed af.

The Melting Pot

Hierna wisselen ze in de groepen werkervaringen uit die een emotionele impact op hen gehad hebben. Elke groep kiest er een die ze presenteren. Ik ben geroerd door hun verhalen. Bijzonder hoe zij en wij in de afgelopen weken een veilige leeromgeving gemaakt hebben. Een omgeving waarin je kwetsbaar kunt zijn en een verhaal kunt vertellen over een heel moeilijk en emotioneel moment in je werk als docent.

Er was het verhaal van Tadesse over een botsing met een groep studenten over de toets die te moeilijk zou zijn. Dit werd zelfs een officiële klacht (Rechtenstudenten!). Maar het mooie vond ik vooral de manier waarop Tadesse reflecteerde op zowel zijn rol als die van de studenten. 

Er was het verhaal van Zena die vond dat hij soms heel drifitig had gereageerd als studenten niet deden wat hij wilde. Dat werd beaamd door Kidist die bij hem student geweest was, maar Kidist zei ook dat het verbeterde toen hij wat meer ervaring kreeg. Zena vertelde dat hij had geleerd om tot tien te tellen. Mooi om het verhaal van twee kanten te horen.

Als laatste bracht een groep naar voren dat opvallend veel docenten heel blij werden als het salaris gestort werd. Het was duidelijk, vonden ze, dat geld wel een belangrijke prikkel was voor motivatie en enthousiasme in het werk. Al tijdens de presentatie gingen vier vingers omhoog! Een cursist zegt dat docenten juist intrinsiek gemotiveerd zijn, dat salaris niet belangrijk is, dat zij een hoger doel dienen. Een cursist betoogt dat zij als hoog opgeleiden tot de elite behoren en relatief rijk zijn, maar hij wordt weggelachen. De docentensalarissen zijn ook laag, weet ik. Weer een ander zegt dat de gedachte van die financiële prikkel niet onderzocht en bewezen is en dat ze dat dus niet zomaar kunnen beweren. Weer anderen herkennen en beamen het. Een hot issue. Dat bleek. Na een half uur gaf ik de groep de gelegenheid een laatste opmerking te plaatsen: zij blijven bij hun waarneming. Ik concludeer dat juist in deze discussie blijkt hoe belangrijk is dat je niet alleen je eigen emoties kent, maar ook die van anderen, zodat je kunt weten en begrijpen wat jouw opmerkingen voor effect hebben op anderen. Instemmend geknik.

Daarna ging iedereen aan het werk met zijn eigen module. Ik denk dat ze na afloop van deze dag, in het restaurant nog flink hebben nagepraat…